وی افزود: امروزه با روند رو به رشد جهانی شدن، مهاجرت نیروهای متخصص از کشوری به کشور دیگر امری طبیعی و اجتناب ناپذیر شده است. کشور ما نیز متاثر از این روند بوده به گونه‌ای که در حال حاضر محققان و متخصصان ایرانی توانمندی در خارج از ایران زندگی می‌کنند؛ این گروه به دلیل پیوند احساسی با وطنشان، توانایی‌های زیادی برای مشارکت در توسعه کشور دارند.

معاون روابط علمی و سرمایه انسانی مرکز تعاملات بین‌الملل معاونت علمی و فناوری با بیان اینکه یکی از وظایف اصلی دولت در راستای جذب این افراد، کاهش ریسک حضور آنها در کشور از طریق تامین نیازهای مادی و معنوی آنها در بدو ورود به کشور و یا دوره تصمیم‌گیری است، بیان کرد: دولت می‌بایست برنامه‌های ویژه‌ای را برای جذب این افراد که تمایل دارند یک دوره ۶ تا ۱۲ ماه را با هدف انتقال دانش و تجربه در کشور حضور داشته باشند، در نظر بگیرد همچنین برای افراد خاص که مشمول خدمت سربازی نیز هستند با همکاری ستاد کل نیروهای مسلح و بنیاد ملی نخبگان تمهیداتی جهت انجام پروژه تخصصی جایگزین خدمت دیده شده است.

حسینی خاطر نشان کرد: برنامه همکاری با متخصصان و کارآفرینان ایرانی خارج از کشور از اسفند ماه سال ۱۳۹۳ با هدف ایجاد ساز و کاری جهت بهره‌مندی از دانش و تجارب ارزشمند محققان و متخصصان ایرانی خارج از کشور در قالب برنامه‌هایی همچون پسادکتری، فرصت مطالعاتی، اساتید مدعو و معین، تاسیس شرکت فناور و برگزاری سخنرانی و کارگاه تخصصی، پروژه تخصصی جایگزین خدمت سربازی با تاکید بر مدل چرخش مغزها طراحی و اجرایی شده است.

وی عنوان کرد: مخاطبان این طرح شامل دانش آموختگان دوره دکتری از یکی از ۲۰۰ دانشگاه برتر دنیا، اساتید یکی از ۲۰۰ دانشگاه برتر دنیا و متخصصان و کارآفرینان فعال در یکی از موسسات شاخص علمی و فناوری یا شرکت‌های دانش بنیان خارجی هستند.

حسینی با تاکید بر اینکه تجربه موفق برنامه همکاری با متخصصان و کارآفرینان ایرانی خارج از کشور در شکل‏ شکل‌گیری زیرساختی مناسب و سریع جهت استفاده از ظرفیت و توان علمی و فناوری متخصصان ایرانی در حوزه‌های مختلف تخصصی تاثیر بسزایی داشته است، بیان کرد: این برنامه منجر به مشارکت بیش از ۸ هزار نفر از متخصصان و محققان ایرانی خارج از کشور شده است.

آمار بازگشت به کشور قطعی نخبگان ایرانی

وی با اشاره به تعداد قطعی بازگشتی‌های این متخصصان و کارآفرینان طی شروع برنامه همکاری با آنها گفت: بیش از ۱۵۰۰ نفر از محققان و متخصصان ایرانی دانشگاه‌های برتر دنیا که بیشتر از کشورهای امریکا، کانادا و کشورهای اروپایی هستند به صورت قطعی به کشور بازگشته‌اند.

به گفته معاون روابط علمی و سرمایه انسانی مرکز تعاملات بین‌الملل معاونت علمی و فناوری، این هزار و ۵۰۰ نفر هم‌اکنون به کشور بازگشته‌اند که ۱۹ درصد آنها فارغ‌التحصیل ۲۰ دانشگاه برتر دنیا همچون ام‌آی‌تی، استنفورد، کمبریج، هاروارد، برکلی، ایلینوی، امپریال کالج، پرینستون، میشیگان، ملی سنگاپور، ای پی اف ال سوئیس و … هستند.

جذب ۴۰۰ متخصص غیر مقیم در دانشگاه‌های کشور

حسینی با بیان اینکه ۷۹ درصد این تعداد از متخصصان و کارآفرینان که قطعی برگشته‌اند تجربه زندگی بیش از ۵ سال را در خارج از ایران داشته‌اند گفت: در قالب این برنامه تاکنون بیش از ۴۰۰ نفر از بهترین فارغ‌التحصیلان ایرانی خارج از کشور جذب دانشگاه‌ها و موسسات علمی شده‌اند.

وی با اشاره به اینکه برخی از متخصصان غیر مقیم که اکنون بازگشته‌اند پروژه‌های فناورانه‌ای تعریف کرده‌اند، بیان کرد: اکنون بیش از ۹۰۰ پروژه پسادکتری توسط این افراد تعریف شده است.

معاون مرکز تعاملات بین‌الملل معاونت علمی گفت: تاکنون بیش از ۱۳۰ شرکت دانش بنیان توسط این متخصصان و کارآفرینان راه اندازی شده است؛ این شرکت‌ها بیشتر در حوزه‌های فناوری اطلاعات، بیوتکنولوژی، سلول‌های بنیادی، نانو. … تاسیس شده‌اند.

وی با بیان اینکه از این تعداد قطعی ۴۰۰ نفر جذب هیئت علمی شده‌اند و ۱۴۰ استارت‌آپ نیز توسط این افراد راه اندازی شده است؛ همچنین البته که طی این مدت زمان، بیش از ۲۰۰۰ سخنرانی و کارگاه تخصصی توسط متخصصان ایرانی برگزار شده است.

احساس مسئولیت در نخبگان ایرانی

حسینی در ادامه با اشاره به هدف برنامه همکاری ایرانیان مقیم خارج گفت: نکته مهم در این برنامه، فراهم آوردن شرایط تردد متخصصان و کارآفرینان ایرانی خارج از کشور، افزایش میزان تعهد آنها در هر بار حضور خود در کشور جهت مشارکت در فعالیت‌های مرتبط با حوزه علم و فناوری بوده که در این برنامه مد نظر قرار گرفته شده؛ البته که هدف ما ایجاد وابستگی و احساس مسئولیت در نخبگان ایرانی نسبت به کشور است که می‌بایست مرحله به مرحله و با القای حس تاثیرگذار بودن ایشان در حوزه تخصصی خود ایجاد شود.

معاون روابط علمی و سرمایه انسانی مرکز تعاملات بین‌الملل معاونت علمی و فناوری گفت: ضمن اینکه حضور موفق هر یک از این افراد در کشور باعث می‌شود تا بعد از بازگشت به کشور، به‌عنوان یک مبلغ طیف وسیعی از همتایان ایرانی خود را به صورت دهان به دهان تشویق به تردد و حضور در کشور کنند.

چالش بازگشت فارغ‌التحصیلان به کشور

وی خاطر نشان کرد: یکی از مهمترین موانع در بازگشت متخصصین و دانشمندان ایرانی غیر مقیم که از دانشگاه‌ها و مراکز علمی معتبر و سطح بالای خارجی فارغ‌التحصیل می‌شوند، عدم وجود فضای شفاف جهت اشتغال در حوزه‌های مختلف علمی و فناوری است.

حسینی ادامه داد: به‌علاوه فارغ‌التحصیلان دکترای ایرانی دانشگاه‌های برتر دنیا که تمایل به بازگشت به کشور را دارند، مدت زمان طولانی را می‌بایست صرف تایید مدرک تحصیلی و نیز بررسی و شناسایی مراکز و مؤسسات علمی و فناوری حوزه تخصصی خود جهت شروع به‌کار کنند؛ همچنین متاسفانه عدم آشنایی با شرایط داخل کشور و زمان‌بر بودن فرآیند مذکور باعث به وجود آمدن نوعی سرخوردگی و کاهش انگیزه جهت بازگشت نخبگان غیر مقیم به کشور می‌شود.

وی با بیان اینکه در برنامه متخصصان و کارآفرینان ایرانی بیش از ۱۲۰ پایگاه تخصصی همکاری می‌کنند که شامل دانشگاه‌های کشور، پارک‌های علم و فناوری، مراکز نوآوری و … هستند، گفت: مجموعاً تاکنون بیش از ۶ هزار و ۵۰۰ همکاری در قالب مشاوره، برگزاری کارگاه‌های تخصصی، انتقال دانش و تکنیک‌های جدید، داوری پروپوزال و کمک به توسعه صادرات شرکت‌های فناور و دانش بنیان توسط این متخصصان در کشور انجام شده است.

به گزارش مهر، برنامه همکاری با متخصصان و کارآفرینان ایرانی خارج از کشور از سال ۱۳۹۴ با هدف ایجاد ساز و کاری جهت بهره‌مندی از دانش و تجارب ارزشمند محققان و متخصصان ایرانی خارج از کشور در قالب برنامه‌هایی همچون پسادکتری، فرصت مطالعاتی، اساتید مدعو و معین، تاسیس شرکت فناور و برگزاری سخنرانی و کارگاه تخصصی، پروژه تخصصی جایگزین خدمت سربازی با تاکید بر مدل چرخش مغزها طراحی و اجرایی شده است.

این برنامه از طریق Connect.isti.ir اقدام به همکاری با محققان ایرانی می‌کند و طی ۵ سال گذشته پل ارتباطی میان متخصصان و دانشمندان ایرانی خارج از کشور با داخل بوده. از این طریق با بیش از ۲۰۰ مرکز علمی و فناوری منتخب داخلی در کمترین زمان ممکن ارتباط برقرار شده است. همچنین نحوه همکاری با مراکز مذکور را پیش از ورود متخصصان و دانشمندان ایرانی به کشور فراهم می کند.

در واقع محققان از طریق Connect.isti.ir اقدام به همکاری با ایران می‌کنند.