سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رییس جمهوری در دومین همایش علمی"صندوق ثروت ملی و عدالت بین نسلی"، با اشاره به تلاش های مثبت در زمینه نهادینه کردن اقتصاد دانش بنیان و خلاق در کشور، گفت: وقتی از دانش بنیان ها صحبت می کنیم از چه چیزی حرف می زنیم؟ و این‌که آیا ساختارهای ایجاد شده و موجود در کشور با این فرهنگ و نیازها همخوانی دارد؟ اینکه چه راهی را باید انتخاب کنیم؟ کشور ما در حوزه آموزش و پژوهش سرمایه گذاری زیادی می‌کند اما موضوع این است که کشوری که این همه در حوزه آموزش و پژوهش هزینه می کند چرا نتایج آن را در اقتصاد نمی بیند؟

ستاری همچنین گفت: مگر می شود در کشوری عدد بالایی در حوزه کشاورزی هزینه شود، 2500 عضو هیات علمی داشته باشد و تعداد بالایی مرکز تحقیقاتی در این حوزه؛ اما وضعیت کشاورزی آن نامطلوب باشد؟ و نتواند فناوری را به این صنعت نفوذ دهد و شرکت های فعال این حوزه را توسعه دهد؟

معاون علمی و فناوری رییس جمهوری افزود: گاهی راه را اشتباه رفته ایم؛ مثلا برای توسعه تحقیقات تنها به ایجاد مرکز تحقیقاتی بسنده و عضو هیات علمی استخدام کردیم که این نقطه آغاز اشتباهات ما بود. این در حالی است که دولت در تحقیقات تجاری سازی محصولات تنها باید مشاور باشد و صنعت دولتی و تحقیقات دولتی راه به جایی نمی برد. بارها گفته ام که از پول دولت در پژوهش محصول به دست نمی آید. محصول حاصل سرمایه گذاری بخش خصوصی در پژوهش است.

 مفهوم واقعی صنعت را پیاده‌سازی کنیم

رییس بنیاد ملی نخبگان در ادامه با اشاره به اینکه مفهوم اصلی صنعت با چیزی که در کشور ما است؛ تفاوت ماهوی دارد، بیان کرد: در واقع ما کارخانه داری را با صنعت اشتباه گرفته ایم. البته کارخانه سازی در سال های دور در کشورمان تحول سازی بزرگی در اشتغالزایی ایجاد کرد اما نباید آن را با صنعت اشتباه گرفت. در واقع صنعت جایی است که خودمان طراحی، ماشین سازی، تولید دانش و تولید محصول کنیم. مونتاژ کاری زیبنده کشوری با 4 میلیون نیروی جوان دانشجو نیست.

ستاری حفظ نیروی انسانی نخبه خلاق و تحصیل کرده در کشور را یکی از دغدغه های اصلی مدیران دانست و گفت: اگر نگران از دست دادن این نیروی خلاق و اثرگذار هستیم نمی توانیم آنها را در کارخانجات مونتاژکاری حفظ کنیم بلکه باید صنعت واقعی را در کشور پیاده سازی و جوانان را به طراحی، ماشین سازی ایجاد خطوط تولید و اثرگذاری ترغیب کنیم.  

معاون علمی و فناوری رییس جمهوری افزود: یکی از اشتباهات تاریخی در این حوزه قیمت گذاری بر روی ماشین آلات به مثابه نهاده ها بود. یعنی واردات ماشین آلات و همه تجهیزات آن از همه تعرفه ها معاف است و گمرک هم کشف قیمتی در این حوزه نمی کند و تعرفه واردات این ماشین آلات نهایت 10 درصد است و همین موضوع باعث شده یکی از صنایعی که پایه دانش بنیانی در کشور است؛ نابود شود و به یک واردکننده ماشین آلات بدل شویم در حالی که بیش از 70 تا 80 درصد از این ماشین آلات قابل ساخت و بومی سازی در داخل کشور است.

ستاری ادامه داد: بانک های دیگر کشورها یکی از مهم ترین کارهای خود را تمرکز بر روی سرمایه گذاری خطرپذیر گذاشته اند، اما بانک های ما چندان تمایلی به وورد به این حوزه ندارند و فقط وام می دهند. در حالی که شرکت های دانش بنیان برای دریافت وام با مشکلات عدیده ای روبرو هستند و این همان ساختارهایی است که باید تغییر کند و سیستم بانکی و بورسی باید تحول یابد. البته در حال حاضر در بورس بیشتر از 50 شرکت دانش بنیان داریم. تپسی هم به زودی وارد بورس خواهد شد.

 ارزش‌گذاری شرکت‌های دانش‌بنیان باید واقعی باشد

رییس بنیاد ملی نخبگان همچنین بیان کرد: کشور در یک زیست بومی توسعه یافته است که ایران نفت را می فروخت و طرف خارجی هم جنس خود را به ایران می فروخت در این ساختار وارداتی عده ای با کمترین دارایی مادی ایستادند و در حوزه های مختلفی چون زیست فناوری و نانوفناوری و غیره آستین همت بالا زدند و نوآوری و خلاقیت به خرج دادند و نیازها را به شکلی بومی تامین کردند.

ستاری افزود: به طور مثال ما سالی 400 هزار لیتر خون کشور را می فرستیم اتریش و آلمان تا دو فراورده کاربردی را برایمان تولید کنند. که یک ویال 5 میلی گرمی از یکی از این محصولات 200 یورو به خودمان فروخته می شود آن هم ماده اولیه خودمان. حالا شرکتی در ایران وجود دارد که می تواند این محصول را تولید کند و امسال 50 درصد ظرفیت و نیاز کشور را تامین خواهدکرد همه خطوط آن هم ایرانی است. بعد این شرکت درسیستم بانکی حمایت نمی‌شود و با مشکلات جدی مواجه می‌شود.

معاون علمی و فناوری رییس جمهوری ادامه داد: با پدیده جدیدی در حوزه دانشگاه و صنعت مواجه شده ایم که این ساختار نیازمند نگرش و فرهنگ جدیدی است ما در مجلس تلاش کردیم و قانون جهش تولید دانش بنیان تصویب شد و به زودی رییس جمهوری آن را ابلاغ خواهد کرد اما نتوانستیم همه ایده ها و خواسته های خود را در آن پیاده سازی کنیم. دلیل آن هم همان فرهنگ عمومی موجود در کشور است. اما باز هم خیلی تغییرات مهمی توانستیم ایجاد کنیم. این قانون مترقی می تواند بسیاری از مشکلات پیش روی زیست بوم فناوری و نوآوری را رفع کند.

رییس ستاد فناوری های نرم و توسعه صنایع خلاق  گفت: در این قانون تلاش کردیم مقاومت های سنتی و دست و پاگیر توسعه اقتصاد دانش بنیان را رفع و فعالیت کسب و کارهای دانش بنیان و خلاق را تسهیل کنیم. این یک فرهنگ، ساختار و جهت گیری جدید است و اثرات آن را در کشور می بینید. قوانین ما 100 سال است که بر اساس اقتصاد نفتی نوشته شده بنابراین تغییر آنها سخت و زمان بر است.

ستاری افزود: هرجایی که تعداد شرکت های دانش بنیان زیاد است؛ مشکلات کمتر است. ما هم در معاونت علمی و فناوری در خدمت هستیم و جهت گیری جدید صندوق توسعه به سمت اقتصاد دانش بنیان خوب است و در این راستا نیاز است که نهادهای جدید در این حوزه ایجاد شود و سرمایه گذاری خطرپذیر توسعه یابد. مثلا حوزه کشاورزی یکی از فقیرترین صنایع در این زمینه است و نیاز است تعداد شرکت های دانش بنیان بیشتر شود.

دومین همایش علمی"صندوق ثروت ملی و عدالت بین نسلی"، با هدف تبیین نقش و رسالت توسعه‌ای و صیانتی خود طبق منویات مقام معظم رهبری و نیز تشریح برنامه‌های صندوق توسعه ملی در دولت سیزدهم و با هدف فراهم شدن زمینه‌ تبادل اطلاعات و تجارب فی مابین نخبگان و صاحبنظران این حوزه مهم مالی کشور امروز خود را آغاز کرده است.